Jezelf ontmoeten
Schrijver: Jeroen
Ultieme zelfkennis. Weten wie je bent hangt deels af van hoe anderen jou zien. Descartes liet zien met zijn bekende uitspraak “Cogito ergo sum” (ik denk, dus ik ben) zien dat we bestaan. Oké, maar we zijn nooit echt alleen. Dat ik ben kan alleen maar omdat er ook anderen zijn. Een kleine hersenkraker: “Ik heb een subjectieve blik over mijzelf”. De ik stijgt dus uit over het zelf. Maar naast mijn ik zijn er nog veel meer subjectieve meningen over mij. Meningen van zowel dierbaren als personen die je slechts een keer in je leven ontmoet. Ze drukken allemaal een stempel op hoe jij jezelf ziet.
Binnen de filosofie kom je veel gedachte-experimenten tegen. Socrates’ uitspraak “ken uzelf” bracht mij dan ook op het volgende. Hoe zou het zijn als je een dag met jezelf om zou kunnen gaan? Stel, we kunnen mensen succesvol klonen en je komt jezelf letterlijk tegen. Dan heb je letterlijk het perfecte moment van reflectie. Je hebt dan een ‘echte’ spiegel van hoe jij je gedraagt; hoe jij overkomt op anderen; hoe anderen jouw ervaren.
Beoordelen
Een van de vragen die bij me opkomt is: zou je het willen? Weet je wel echt zeker dat je jezelf wilt tegenkomen? Zou je geïrriteerd raken aan jezelf, of wordt je beste vrienden? Zou je voorbij lopen aan jezelf of val je op? Het is natuurlijk een hele directe manier van feedback. Je ziet de lichaamshouding van jezelf, de verzorging van je lichaam, de uiterlijke kenmerken die je al dan niet bewust hebt aangebracht. Wellicht zie je een persoon waar je van onder de indruk bent; je voor schaamt of iemand die je graag bij de hand zou nemen om te laten zien hoe het beter kan.
Elke waarneming van een persoon brengt oordelen met zich mee. Dit doen we onbewust. De muppets in je hoofd gaan sneller dan dat je zou willen. Ze oordelen vanuit jouw ervaringen en jouw overtuigingen. Dit maakt dat elk oordeel subjectief is; niemand kan puur objectief beoordelen.
Horen hoe je overkomt op anderen, of hoe anderen jou beleven zijn ook onderdeel van jouw identiteit. Weten wie jij bent helpt om anderen te leren kennen en te begrijpen.
Persoonlijke spiegel
In de spiegel kijken doen we vaak maar kort. Wellicht tijdens het tanden poetsen, als je met je haar bezig bent of net voordat je de voordeur uitloopt. Maar heb je wel eens echt goed naar jezelf gekeken? Of heb je weleens een foto van jezelf gepakt die op een willekeurig moment is gemaakt, en gekeken hoe jij als persoon overkomt en wat je uitstraalt?
Jezelf aankijken zoals in het hierboven geschetste gedachte-experiment is (voor nu althans) onmogelijk. De technologie gaat keihard, maar nog niet zo hard. Wat je wel kunt doen is jezelf aankijken in de spiegel. Makkelijk toch? Ik daag je uit om voor de spiegel te gaan staan en jezelf aan te kijken: 3 minuten lang. Kijk jezelf eens echt aan. Je zult verbaast zijn hoe lastig deze 3 minuten zijn. Gedachtes die opkomen, oordelen, misschien zelfs angst die je bekruipt. Of ben je trots op hoe jij eruit ziet en ga je stralen? Ik zal alvast verklappen dat het aankijken van een ander gemakkelijker is.
Verzamel stukjes van jezelf
De feedback die je kunt krijgen door het gedachte-experiment uit te voeren of door 3 minuten jezelf aan te kijken in de spiegel kunnen verrassend zijn. Maar dat zelfbeeld is subjectief, het is maar van 1 persoon; jijzelf. Je kunt dat subjectieve beeld completer maken door het aan te vullen met het subjectieve oordeel van de ander. Vraag bijvoorbeeld eens aan je moeder; je beste vriend(in); je partner; je collega of je buurman om jouw te beschrijven in een beknopt aantal woorden. Laat ze je beschrijven in 10 woorden, of vraag hoe ze jou zouden beschrijven aan een vriend. Kunnen ze een aantal competenties noemen waar je goed in bent, of wellicht een aantal eigenschappen die jou kenmerken omdat je er niet goed in bent.
Horen hoe je overkomt op anderen, of hoe anderen jou beleven zijn ook onderdeel van jouw identiteit. Weten wie jij bent helpt om anderen te leren kennen en te begrijpen. Want als jij jezelf niet kent, wie kent er dan?